İslam Alemi uzunca bir süredir kendine olan öz güvenini kaybetti. Bozgunlar, yenilgiler, parçalanmalar, sömürgeleştirilmeler, ihanetler sonucu korku ve şüphe hayata bakışımızı, dünyayı değerlendirme biçimimizi belirleyici oldu.

Elbette bu duygu hali bir sonuç. Bu algının yerleÅŸmesinde yaÅŸanan acılar ve kendi dışımızdaki dünya, özellikle Batı uygarlığı ve onun maddi tezahürleri karşısında ‘gerikalmışlık’ psikozunun etkisi büyük. Ä°slam medeniyeti tüm canlılığıyla diri olmasına karşın Müslümanların periÅŸanlık sergileyen durumları, eÅŸyanın hakikatini keÅŸfetme ameliyesinden nasıl ve neden uzaklaÅŸtıkları konularında kafa yormak yerine ortaya çıkan sonuçlar karşısında genel bir yılgınlık, korku ve kuÅŸku hali ortaya çıktı. Bu ufuk kararmasına yol açan kötümserliÄŸin farklı coÄŸrafyalarda, farklı alanlarda, deÄŸiÅŸik tezahürlerini görebiliriz.

Her yaprağın kıpırdanışında Yahudi, Siyonist parmağı aranması gibi Batı’nın parçalayıcı siyaseti, Amerika’nın sömürgeciliÄŸi, lobilerin komploları, Masonların gizli oyunları vb. etrafımız karabasanlarla kuÅŸatılmıştır adeta. Her biri yaÅŸanan bir gerçekliÄŸin abartılmasıyla adeta mutlaklaÅŸtırılan, aşılması imkansız, belirleyici sabiteler halinde saplantıya dönüşen bu korku çemberini kırmak ne mümkün!

Son dönem Osmanlı aydınlarından Hüseyin Kazım Kadri ilmi birikiminin yanı sıra Ä°ttihatçılar döneminde önemli devlet görevlerinde bulunmuÅŸ hatırı sayılır bir entelektüeldi. Dini ilimlerdeki müktesebatına raÄŸmen Batı’yı da çok iyi tanıyan Hüseyin Kazım Kadri, birlikte Yeni Zelanda’ya yerleÅŸip siyasi kavgalardan uzak hayat sürme planları kuracak kadar Tevfik Fikret’in yakın dostu idi. Hatta ütopyalarının küçük bir modelini bir ara Manisa’da gerçekleÅŸtirme denemesinde bile bulunmuÅŸ bir muhalif.

Hüseyin Kazım, II. Abdülhamid’e muhalif olmasına raÄŸmen daha sonra Ä°ttihatçılardan kopup ‘nerede hata yapmıştık’ sorusunu sorma cesaretini gösterdi. Abdülhamid’le ilgili tespitlerinde biri bana çok anlamlı gelir. Abdülhamid’in en büyük hatası olarak –mealen- ÅŸu tespiti yapar: Parçalanmakta olan bir imparatorluÄŸu korumak için PadiÅŸah’ın uyguladığı yasakları, içinde bulunduÄŸu yalnızlıktan dolayı aldığı tedbirleri anlamak mümkün olsa da uygulamalarının en büyük olumsuzluÄŸu içimizdeki pozitif enerjiyi bu tedbirler adına öldürmesidir; bu yaratıcılığın ortaya çıkmasına izin vermemesidir.

Benzer karamsarlığın, kuÅŸkuculuÄŸun OrtadoÄŸu’yu, Türkiye’yi yeniden kuÅŸatmakta olduÄŸunu görmemek imkansız. Olumsuzluklar komploları üretiyor. Bir yanda Amerika Suriye’yi parçalamak istiyor, diÄŸer tarafta mezhep çatışması körüklenerek OrtadoÄŸu Sünni-Åžii ayrımına sürükleniyor, Siyonistler Mısır’da kargaÅŸa çıkartıp Ä°slamcıların iktidarını engelliyor, Ä°ran Sünnilere karşı savaÅŸ açıyor, Ä°ngilizler Irak’ta Kürt devleti kurduruyor… Her birinde bir parça gerçeklik payı bulunsa da sonuçlarında hep dışımızdaki güçlerin belirleyici olduÄŸu korkusu zamanla yorumlama biçimine dönüşüyor.

Bu sağlıksız ruh hali tersi durumda da tezahür edebilir. Kendi gerçekliğinden kopuk olarak hayali bir güç vehmederek kendini her şeyin mutlak hakimi sanma duygusu… Var olan imkanları sistematik bir şekilde akıl planında realize etmek yerine ütopyaları reel-gerçek sanma yanılgısı benzer hezimetle sonuçlanıyor.

Ruhumuzu saran, gerçeklik algımızı belirleyen, hepsinden önemlisi bir tür mutlaklaştırılan bu güçler, emperyalistleri, işgalcileri şartlar elverse de aşılması imkansız kılıyor. Zira her şeyin izahını kapsayan bu duygu, toplumun hamle gücünü elinden aldığı gibi kendine olan güvenini kaybettiriyor ve yerini teslimiyete yahut irrasyonel tepkilere bırakıyor.

Her korku, her komplo bir gerçekliğin uzantısıdır ama hiç biri asıl değildir. Asli olmayan nedenleri mutlaklaştırmak Müslüman bir toplum için itikadi olarak uzak durulması gereken bir durumdur; zira toplumun gelecek umudunu yok eder.

Siyasal ve toplumsal geliÅŸmelerin izah tarzı olarak bu duygu hali, Türkiye’de de gittikçe yerleÅŸme emareleri gösteriyor. Sebepleri görmezden gelerek sonuçlar üzerine odaklanmış bir anlama biçimi katı bir içe kıvrılmayı getirirken gerçeklik iliÅŸkisini koparmaktadır. Aydınlardan siyaset adamlarına ve medyaya kadar geniÅŸ kesimlerde sanki bilinçli olarak üretilen, yaygınlaÅŸtırılan ‘büyük güçlerin oyunları’ fikri tam da Abdülhamid’in içine girdiÄŸi sarmalı hatırlatıyor.

Eğer bu memleket üzerinde büyük oyunlar devreye sokulduysa gerçekten, tam da bu nedenle hamle gücünü, özgüveni yeniden elde edip, sebep-sonuç ilişkilerinden dersler çıkarmalı. Olayı salt iktidar sorunu olarak görmek, bu bakış açısına sıkışıp kalmak sadece belli bir  kesimi peşinizde tahkim etmeye yarar. Korku ve komplonun kuşattığı bir düşünme biçimi ne sorunları anlamaya ne de çözüm üretmeye yarar

Ýlgili YazýlarSiyaset