Ä°spanyanın Akdeniz sahillerinde Malaga’dan Gırnata’ya giden sahil yokundan sol tarafa, yükseklere doÄŸru kıvrılan ara yollardan birine girerseniz Endülüs’ün koynunda saklı köşelerinden birine ulaşırsınız. Kıvrım kıvrım dag yolunun sonu adeta kartal yuvasını andıran bir köye varır. Etrafı derin uçurumlarla çevrili beyaz badanalı evleriyle tiptik bir Ä°spanyol köyü.

Köyün meydanında yer alan bir büst ve iki bayrak köyün kimliğini eleve verir. Meydandaki büst ne İspanyol kurucu liderinin ne de resmi ideolojinin şeflerine aittir. Modern Endülüs kimliğinin oluşumunda en büyük paya sahip Blas İnfante ismi okunuyor. Büstün her iki tarafındaki bayraklardan biri İspanyol bayrağı diğeri ise yeşil beyaz renklerden oluşan Endülüs bayrağı.

Modern Ä°spanyol kimliÄŸinden bağımsız olarak bir Endülüs kimliÄŸinin oluÅŸumunda yani 20 yüzyılın ilk çeÄŸreÄŸinden itibaren yeniden ortaya çıkışında pay sahibi iki isimden söz edilebilir: Biri ünlü Lorca diÄŸeri Ä°nfante. Garcia Lorca’nın katkısı daha çok Flamenko müziÄŸi-dansı üzerinden meÅŸrulaÅŸmaya baÅŸlayan ve Endülüs’ü Çingene kimliÄŸi ve kültürü üzerinden meÅŸrulaÅŸtıran bir çabadır. Lorca’nın temsil ettiÄŸi çingene kültürü üzerinden tanımlanan flamenko, sonuçta Ä°spanyol resmi söylemince de benimsenerek bir tür Ä°spanya’nın uluslar arası markası haline getirildi. Her ne kadar Ä°nfante gibi o da Franko faÅŸizmi tarafından kurÅŸuna dizildi ise de uluslar arası alanda hem edebiyat ortamında Ä°nfante’den çok Lorca tanındı ve itibar gördü. Bilhassa resmi Ä°spanyol söyleminin bunu öne çıkarması da hayli manidardır.

Blas Ä°nfante’ nin Endülüsü çok daha özgün, çok daha devrimci bir içeriÄŸe sahip. 20.yüzyılın ilk çeyreÄŸinde sosyalist sol bir fikir adamı ve eylemci olarak Endülüs kimliÄŸini yeniden inÅŸa etmeye çalışan Ä°nfante, bugünkü Endülüs bölgesinin tarihi kökleri nden beslenen bir Endülüslülük düşü kuruyordu. Mesela o dönem meÅŸruti yönetime sunduÄŸu anayasa taslağında otonom Endülüs bölgesinin resmi dilinin Arapça olmasını teklif etmiÅŸti. Çünkü diyordu Ä°nfante, “tarihi olarak Endülüs halkının anadili Arapça idi.” Bu teklifi ortaya attığında Katolik kökenli bir sosyalist muhalif aydın olarak duruÅŸunu sergiliyordu. Muhtemelen kendi ailesinin Morisko kökeninden de haberdardı.

Daha sonra Fas’a yaptığı br ziyaret sırasında Müslüman olan Ä°nfante’nin faÅŸist Ä°spanyol yönetiminin baskısına karşı Endülüs kimliÄŸi, Endülüs bölgesinin geri bırakılmışlığı, ve bölgenin sorunlarına dair onlarca eser verdi. KonuÅŸmalar yaptı. 1936 yılında Franko güçleri tarafında Sevilla’daki evinden alınarak kurÅŸuna dizildi.

DoÄŸduÄŸu köydeki büstünün yanında yükselen Endülüs bayrağı bugün artık ispanyadaki Endülüs bölgesinin resmi bayrağı kabul ediliyor. Beyaz renk Avrupalılığı, yeÅŸil ise Endülüs’ün Ä°slami geçmiÅŸini temsil ediyor. DoÄŸduÄŸu köydeki müze haline getirilen evini gezerken bir yanda yazdığı eserleri diÄŸer tarafta yazı makinesi ve idare lambası ışığında çalışma masası ve Endülüs haritası , en son 1612 de büyük sürgün yaÅŸayan Moriskolardan bugüne gelen süreçte yeniden Endülüslülük kimliÄŸinin oluÅŸumunun ne denli zor ÅŸartlardan geçtiÄŸini, yok edilen bir halkın farklı biçimde yeniden kimliÄŸine kavuÅŸmasının tarihini gözler önüne seriyor.

Bugün siyasal bir hareket haline de gelen ” Endülüs milliyetçiliÄŸi” etnik bir kimlikten çok coÄŸrafi ve kültürel farklılığa/özgünlüğe vurgu yapıyor. Ä°nfante’nin kitapları Türkçeye kazandırılırsa bu kendine münhasır kimlik arayışının siyasal ve entelektüel temelleri daha iyi anlaşılacaktır. Çağımızın bu farklı uyanış deneyimi daha yakından tanınmayı hak ediyor.

Ýlgili YazýlarDüşünce, Kültür