Ölü yüzü soÄŸuk olur. Ölü bir insan yüzü ürperti verir genelde… Bazılarının hayatı da ürperti verir. Yüzünü görmek istemediÄŸiniz insanlar vardır. Çehresine baktığınızda teninize soÄŸuk bir ÅŸeyin temas ettiÄŸini hisseder, ürperirsiniz. Gözleri sizde insani bir çaÄŸrışım yapmaz. Anlamsız olacak kadar mütekebbir, acımasız, duygusuzdur o gözler. Çözemezsiniz ilk bakışta; neden hoÅŸlanır, nelerden nefret eder, canını neler sıkar, heyecan duyduÄŸu bir ÅŸey var mıdır?

Hayattayken yüz yüze geldiÄŸim Kaddafi’nin çehresi böyle bir izlenim bırakmıştı bende. Resmi ortamların ciddiyetinden farklı bir ifadeydi takındığı. Sanki insani hiçbir duyguyu ele vermeyen bir maskesi vardı. Ölü suratının insanda uyandırabileceÄŸi türden soÄŸuk bir ifade sinmiÅŸti çehresine. Ondan Libyalıları kurtarmak adına bombalar yaÄŸdıran eski sömürgecilerin modern versiyonlarının albenili söylemlerine karşın Kaddafi’nin o acımasız çehresine yansıyan duyarsız imajı öne çıkıyordu.

Kaddafi’nin ölümü daha fazla insani duygular depreÅŸtirdi. YaÅŸayan ama hiçbir insani duyguyu ele vermeyen çehresi ölüm anında her anlamda insanilik taşıyordu. Acımasız yönetiminden dolayı ona duyduÄŸum tepki, maruz kaldığı öldürme biçimi nedeniyle bir zaman mazlum olanlara yöneldi ister istemez. Kanlar içinde linç edilen bir insan… Aciz, periÅŸan ve çaresiz ama hala maÄŸrur görünmeye çalışan… Ve etrafında histerik çığlıklar atan bir yığın insan…

Kaddafi’nin öldürülüş biçimi tam bir intikam gösterisiydi. Görünüşte, öç ve kan dürtülerini tatmin etmeleri için kendilerinden geçmiÅŸ kontrol dışı militanlara teslim edilmiÅŸ bir insan vardı… Ne dinde ne vicdanda yeri olmayan bir aÅŸağılama ve linç gösterisi izledik; daha doÄŸrusu izlettirildik.

Neden infaz edildiği ve yargılanmadığı gibi cevabı çok açık sorular yerine bu görüntülerin neden yayınlandığı üzerinde durmak gerek. Gerek savaş ve intikam duyguları bilenmiş insanların duyguları gerekse medya ve ahlak ilişkisi bağlamında bu görüntüleri küresel ağlarda dolaşıma sokanların duyguları açısında çözümlemeye muhtaç, bu olay.

Ä°lkesel olarak medya etiÄŸi açısından “saygın” Batılı yayın kuruluÅŸlarının kanlı görüntüleri, hele vahÅŸice linç sahnelerini pervasızca yayınlaması üzerinde düşünmeli. Egemen Batılıların kendinden geçercesine seyretmekten haz aldıkları mahrem bir görüntüye dönüştü. Artık yakalanma vaktinin geldiÄŸini söyleyen Clinton’un Kaddafi’nin ele geçirilmesinden kısa bir süre sonra ölüm haberi karşısındaki tepkisi ilginçtir.

Medya baÄŸlamında anlamlandırmaya çalışacak olursak Ä°ngiliz gazetelerinin tam sayfa manÅŸetleri aslında kurtarma adına Libya’yı bombalayan sömürgecilerin histerik çığlıklarını yansıtıyordu. “Bu kurÅŸunlar Lockerbie için” diye manÅŸet atan Ä°ngiliz basını sadece Kaddafi’nin düzenlediÄŸi sabotajla ölen yolcular adına sevinmiyor; bununla sınırlı olsa anlayabilirdik. Semiyolojik olarak daha derin bir önyargının, husumetin yansıması olarak okunabilir bu manÅŸetler, takrar tekrar yayınlanan görüntüler, kanlı fotoÄŸraflar…

Sergilenen vahÅŸetin ekranlara getirilmesiyle Batılı zihnin derinlerinde DoÄŸuya dair var olan vahÅŸet imajı bir kez daha tazelenmiÅŸ oldu. Kana doymayan, vahÅŸi, beyazlar eliyle uygarlaÅŸtırılmayı bekleyen egzotik coÄŸrafyanın insanları olarak Kaddafi’yi linç eden Libyalıların ortaya koyduÄŸu resim, Batılıların kibrini pekiÅŸtirdiÄŸi gibi uyguladıkları siyaseti de doÄŸrulayan bir iÅŸlev yüklendi.

Demokrasi, özgürlük gibi yaftalar arkasına sığınılsa da gerçekte petrol ve stratejik çıkar uÄŸruna bombalanarak harabeye dönüştürülen topraklardaki varlığını meÅŸru ve gerekli gören bir özgüven takviyesi… Oryantalizmin en ilkel haliyle bir siyaset biçimi olarak piyasaya sürüleceÄŸini tahmin edemezdik.

Dahası bu oryantalizm, bundan sonraki demokratik müdahaleleri gerekli gösteren bir ön hazırlık. KurtuluÅŸ gününde Fransız bombaları marifetiyle Ä°slami yönetim ilan edenlerin ehlileÅŸtirilmesi operasyonunu meÅŸrulaÅŸtırdı. “Zaten bu Müslümanlık ve siyasal Ä°slam bu vahÅŸetin resmettiÄŸidir” diyen bakış açısı. Küresel hegemonya da bundan beslenmiyor mu?

Amerika’nın yargısız infazla katlettiÄŸi El-kaide liderinin resmi bile ortada yokken Kaddafi’nin yargısız infaz -linç- görüntülerinden neden bu denli haz alıyor? Yargısız infazı yapanların histerik çığlıkları ve arka planda yükselen tekbir sesleri ile Bingazi’de “Ä°slami ilkelere” baÄŸlı yönetim ilanındaki baÄŸlantının Batılı muhayyiledeki çaÄŸrışımına odaklanmalı bence.

Diğer tarafta ülkesinin bombalanması için sömürgecileri davet eden bir liderliğin İslamilik iddiasının Kaddafi görüntülerini yayınlayan ve bundan haz alan oryantalist duruştan daha ahlaklı olduğu söylenebilir mi?

Not: Van depreminde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına baÅŸ saÄŸlığı diliyorum.

Ýlgili YazýlarDünya