Bir yanda Suriye’de katliam devam ediyor, diÄŸer tarafta Cenevre’de sanki zaman doldurmak için düzenlenmiÅŸ barış seansları… Uzatmalardan sonra toplanan Cenevre 2’de aynı masada tarafların oturtulmuÅŸ olmasından öte bir ilerleme saÄŸlanamamış; ama sanki bir iÅŸaret beklercesine diplomatik çabalar devam ediyor. Tuhaf olan ÅŸu ki ağırlık koyması beklenen aktörlerin siyasi temsilcileri de çoktan görüşmeleri terk etmiÅŸ, salt diplomasiye sahayı bırakılmış görünüyor.

Tüm bu süreçte konuyla doÄŸrudan alakasız görünen, Moskova’da yapılan bir görüşme de herkesin dikkatini çekti. Mısır’da darbe yapan General Sisi Putin’den icazet istercesine cumhurbaÅŸkanlığına aday olacağını açıkladı ve Putin de bunu onayladı. Bu duruma Amerika’dan ‘Mısır’ı kimin yöneteceÄŸine ABD ve Putin karar veremez (aslında Putin’i aÅŸar demek istiyor)’ anlamında bir açıklama geldi.

Mısır’daki siyasetin geleceÄŸi baÅŸlı başına bir sorun olarak dururken, Sisi’nin Moskova ziyaretinin Suriye ile nasıl bir alakası olduÄŸu önemli soru. Ä°lk bakışta doÄŸrudan bir alaka kurmak imkansız; ancak soru ‘Suriye’nin geleceÄŸinin OrtadoÄŸu’da hangi bölge ülkesinin etki alanında ÅŸekilleneceÄŸi’ yönünde sorulduÄŸunda durum deÄŸiÅŸir.

Sisi’nin Moskova ziyaretini, Putin’den icazet almak olarak mı yoksa Mısır’ın OrtadoÄŸu’nun geleceÄŸindeki yerine dair altyapı çalışmaları olarak mı okumalı? Görünen ÅŸu ki, Mısır’ın geleceÄŸinin ne olacağı kesinleÅŸmeden OrtadoÄŸu’da yeni bir düzenlemeye gidilmek istenmiyor. Mısır’ın geleceÄŸinin ne olacağının en önemli parametrelerinden biri Ä°srail ve dolayısıyla ‘Camp David denkleminin sürekliliÄŸi’ ise diÄŸeri ülkede siyasi aktör olarak devreye giren Ä°slami hareketlerin, özelde Müslüman KardeÅŸlerin durumudur.

Ä°hvan deneyiminin büyük ölçüde baÅŸka bir bölge ülkesi Suudi Arabistan’ın doÄŸrudan etkisiyle devre dışı bırakılıp askeri vesayetin tekrar görünür olarak siyaseti dizayn etmesi Mısır meselesini çok katmanlı bir sorun küpüne dönüştürdü. Ä°hvan artık istese de geleneksel alanına çekilemiyor. Askeri ve sivil bürokrasi, mevzilerini pekiÅŸtirse de bunun sürdürülebilirliÄŸinden emin deÄŸiller ve dahası dış politikada eski dengelerin eski söylemlerle sürdürülmesi zorlaÅŸtı.

Tüm bu süreçte Suriye’nin geleceÄŸini belirleyecek hiçbir inisiyatifin alınmayacağı tezi iÅŸte bu nedenle önemli. Zira Suriye’de apolitik Arap baharının dalgasıyla tetiklenen isyanın silahlı mücadeleye dönüşmesi ve bu yolla yeni bir Suriye’nin kurulmasının Türkiye’nin etkisine teslim edilmeyeceÄŸi kısa sürede anlaşıldı. Bu durum OrtadoÄŸu’da boÅŸalan nüfuz alanının Türkiye’ye verilmek istenmediÄŸi anlamına gelir. Ä°ran zaten fiilen taraf olduÄŸu Suriye çatışmasının içinde olduÄŸuna göre geriye kalan aktör: Mısır.

Mısırın siyasal dengeleri yerli yerine oturmadan böylesi bir rolü üstlenemeyeceÄŸine göre ortaya çıkan sonuç: Mısır’a ÅŸekil verilmeden Suriye’de bir geliÅŸmenin olması neredeyse imkansız.

Bu zamana kadar Ä°ran’ın, küresel sistemle yürüttüğü nükleer görüşmelerde, Suriye’deki etkisini ve rolünü pazarlık unsuru olarak kullandığı pekala söylenebilir. Fakat Suriye’deki etkisi ne olursa olsun Batı’nın Suriye ve dolayısıyla bölgenin ÅŸekillenmesinde Ä°ran’a belirleyici bir rol vermek istemeyeceklerini söylemeye gerek yok.

Türkiye’ye karşı uygulanan ‘önce cesaretlendirici, sonra adeta haddini bildirme dersine dönüşen süreç’ gösterdi ki, Suriye’nin gelecek dizaynında kontrol dışına çıkmayacak, belli garantileri saÄŸlamış Mısır’da yeni siyasal düzenin kurulması beklenmektedir.

Başa dönecek olursak, yavaş aksak ilerleyen, hatta hiç ilerlemeyen Cenevre 2 görüşmeleri ve muhalefete verilen desteğin cezalandırılmaya dönüşerek zamana yayıldığı göz önüne alındığında Mısır denklemi ile Suriye denkleminin birbiriyle çok ilişkili olduğu görülür.

OrtadoÄŸu’da daha az iddiasız, Ä°srail’le sorunsuz ve özellikle Camp David denklemini koruyacak bir ‘oyun kurucu’, daha doÄŸrusu ‘oyuncu’ bölgesel aktör olarak Mısır’da dengeler yerine oturmadan Suriye’de sonuç almak için Batılıların ağırlıklarını ortaya koymaya niyetleri yok. ‘Mısır’ı kimin yöneteceÄŸine karar vermek Putin’in iÅŸi deÄŸil’ diyen ABD sözcüsü, aslında Mısır’ın ne olacağının henüz netleÅŸmediÄŸini, bunu da Rusya’ya bırakmak niyetinde olmadıklarını belirtmiÅŸ oluyor. Mısır’da dengeler kurulmadan Suriye’nin ne olacağının kararı çıkmaz.

Ýlgili YazýlarDünya, Siyaset